Tin hoạt động
Dân ca – Bản sắc văn hóa phi vật thể của đồng bào các dân tộc vùng cao A Lưới
8/12/2024
Xem cỡ chữ:
Đọc bài viết:
Vùng cao A Lưới có 5 dân tộc anh em cùng sinh sống quây quần bên nhau, bên dãy Trường sơn hùng vĩ, dưới những thũng lũng A So, A Lưới hiền hòa. 5 anh em tựa 5 bông hoa rực rỡ, mỗi bông mỗi màu sắc riêng có, năm màu sắc hòa quyện đã tạo nên một rừng hoa tỏa hương thơm ngát, lung linh đa sắc màu. Những sắc màu ấy hiện hữu rõ nét ở trong kho tàng văn hóa phi vật thể dân ca

Dân ca A Lưới có nhiều thể loại. Mỗi thể loại có một nét độc đáo riêng, trong bản hòa tấu nhiều thanh âm trầm bổng của núi rừng hung vĩ.

Ru ycon. Cũng như bao dân tộc anh em khác trên đất nước Việt Nam, hát ru của dân tộc Tà Ôi, Pa Cô, Cơ Tu, Pa Hi, Vân Kiều được sử dụng theo ngôn ngữ riêng của từng dân tộc, được mọi giới mọi lứa tuổi sử dụng để ru con, ru cháu, ru em. Dân ca ru thể  hiện tình máu mủ ruột thịt, dỗ dành khi đứa trẻ khóc đòi, đưa trẻ đi vào giấc ngủ ngon lành. Cầu mong đứa trẻ ngoan ngoãn, lớn lên thành người có ích cho gia đình và xã hội.

Ân to’ch - Kâr  lơiq: Đối với người Tà ôi, đây là thể loại dân ca dùng để nói lý, đối đáp giữa 02 người hoặc của một nhóm người, thường xuất hiện trong các dịp lễ hội để giải quyết sự việc mâu thuẫn giữa gia đình, láng giềng. Sau khi giải hòa sự việc, họ lại hát giai điệu Kâr lơiq để chúc mừng thành công. Thể loại dân ca này chỉ dành cho nam giới sử dụng.

Ni nơơi: Ni nơơi là điệu hát kể đặc sắc của dân tộc Tà ôi, thường xuất hiện ở các câu chuyện cổ tích, truyền thuyết, như một lời dẫn dắt cho một câu chuyện để làm tăng thêm sự hấp dẫn, truyền cảm, nhằm thu hút sự chú ý của người nghe.

Câl tieel: Nguồn gốc của làn điệu dân ca này là của bộ tộc Lào, thuộc nhóm Krieeng, Lào Thưng sống ở vùng Trung du miền núi, được du nhập vào một số làng xã của dân tộc Tà ôi, đến nay nó được xem là một nét văn hóa mang tính đặc trưng riêng biệt, được các nghệ nhân xa xưa khai triển theo thổ ngữ của từng làng. Cân tiel được gìn giữ và phát huy trong đời sống sinh hoạt văn hóa cồng đồng. Đây là thể loại dân ca độc đáo của người Tà ôi.

Xiềng: Là thể loại dân ca chỉ có ở người Pa cô dành cho lứa tuổi nam thanh nữ tú sử dụng đối đáp, giao duyên, trong các dịp hội tụ vui chơi thường ngày. Lời lẽ nói lên nét đẹp tình yêu trong sáng thủa ban đầu. Đôi trai gái gặp nhau, họ tìm hiểu và đi đến tình yêu đích thực. Với giai điệu nhẹ nhàng, lời lẽ chọc gẹo đôi khi tinh nghịch, nhưng đậm chất trữ tình, trong sáng và toát lên sự độc đáo riêng biệt của dân ca Xiềng.

Dân ca Cha chấp: Cha chấp là thể loại dân ca đặc trưng tiêu biểu nhất của dân tộc Pa cô chỉ dành cho phái nam sử dụng. Đứng trước phong cảnh đẹp của thiên nhiên, làng bản, cô gái ngang qua, lời cha chấp lại được cất lên để ca ngợi vẻ đẹp ấy.

Têr A Veenh: Têr a venh (điệu con ve) đây là thể loại dân ca chủ yếu dành cho nam nữ đang tuổi yêu đương. Têr avenh không chỉ dùng để đối đáp vào những đêm trăng sáng đẹp trời mà còn hát một mình than thở số phận cực nhọc buốn tủi của người con gái để chia sẻ cùng con ve, dòng sông, con suối, núi rừng.

Kâr lơi: Ở dân tộc Pa cô, Kâr lơơi là thể loại dân ca được sử dụng trong dịp lễ cưới, hỏi, mừng  nhà  mới. Lời lẽ  thể hiện gắn kết tình thông gia cũng như tình làng nghĩa xóm ngày càng bền chặt. Khi giao mâm cỗ đãi khách thể hiện sự niềm nở, khiêm tốn và quý trọng.

Nha Nhim. Ở dân tộc Cơ tu, Nha nhim có 2 loại, 1 loại chỉ dành cho nữ giới sử dụng khi lên rừng suống suối một mình để giãi bày nỗi niềm tâm sự. 1 loại thường dành để đôi nam nữ đối đáp…

Kâr ô: Đây là thể loại dân ca độc đáo của người Cơ tu, chỉ dành cho nam giới có tuổi có vị thế trong gia đình, làng bản sử dụng. Dân ca này chỉ xuất hiện trong dịp cưới hỏi, thông qua Kâr ô hai bên thông gia đối đáp để gửi gắm tình cảm, gắn chặt tình thông gia cùng nhau vun đắp đôi trẻ hạnh phúc bền lâu.

Trong bản hòa tấu nhiều làn điệu và thể loại đó, dân ca Cha Chấp độc đáo ở chỗ, có thể hát bất cứ lúc nào, hát một mình, hát đôi hay hát tập thể. Hát kể về cuộc đời của mình, về tình yêu khi còn trai trẻ. Hát Cha chấp gần giống như những điệu hò, lời hát ví von, câu sau khớp vần câu trước. Lời bài hát vui tươi, vần điệu đòi hỏi người hát phải có vốn kiến thức phong phú, sử dụng ngôn ngữ linh hoạt. Dân ca Cha Chấp là thể loại dân ca đặc trưng và là nét văn hóa độc đáo đáng tự hào của người Pa Cô. Tạo nên sự đa dạng và phong phú cho di sản văn hóa Việt Nam.

 

Thiên Hà
Approved Trang thai
Các bài khác
    << < 1 2 3 4 5 > >>