Pân k’noọ, pân bhrợ, amoó Lê Thị Thôn, manuyh Pa Cô, coh cr’noon Đụt - Lê Triêng 2, chr’val A Lưới 1, thành phố Huế, ơy bhrợ teneg liêm choom bh’rợ bhrợ cha zazum bhươn, abọc, c’rol, crâng lâng đợ zên bơơn pay pa chô coh zập c’moo k’nặ 200 ức đồng. Amoó năc muy coh pazêng manuyh xay bhrợ liêm choom bh’rợ t’bil lơi ha ul đharựt coh vel đong.

C’moo 1994, amoó Lê Thị Thôn bơơn k’diic lâng pr’ăt tr’mông zr’năh k’đhap. Pr’ăt tr’mông đharựt đha răh zr’năh k’đhap năc bhrợ ha amoó ta luôn k’noọ ng’bhrợ cơnh ooy đoọng choom t’bil lơi đharựt.

C’moo 2010, amoó prá xay lâng k’diíc nhăn vặ 10 ức đồng tơợ Ngân hàng Chính sách xã hội đoọng pếch a bọc băn axiu. Amoó đươi 5 ức đồng năc pếch abọc băn axiu, ha mơ dzợ năc amoó câl m’ma axiu trắm, chép, rô phi… chô p’loh băn. C’moo t’tun amoó vặ cớ zên tơợ Hội Liên hiệp pân đil cr’noon câl 2 p’nong a ọc acoon. Xang lâh 3 c’xêê băn par, amoó pa câl mơ 6 ức đồng. Đợ zên n’năc, amoó câl cớ m’ma a ọc, bhrợ t’bhưah c’rol băn. Xoọc đâu, cr’năn a ọc âng pr’loọng đong amoó vêy tước 25 p’nong.

Mơ pêê c’xêê, amoó Thôn pa câl 5 p’nong a ọc, đợ zên bơơn pay pa chô lâh 20 ức đồng. Ha dợ lâng a bọc băn axiu, đươi ch’hooi đác tơợ tom lâng băn lâng bhơi xấc năc đợ zên âng bh’năn axiu doọ lâh bấc. Zập c’moo, tơợ bh’rợ băn axiu pr’loọng đong amoó bơơn pay pa chô k’dâng 70 ức đồng. Lâh bh’rợ b’băn, amoó năc dzợ choh lâh 2 héc ta keo lai lâng bâc ơl r’veh r’đoong đợ zên bơơn pay pa chô coh zập c’moo tơợ r’veh r’đoong k’nặ 60 ức đồng.

C’moo 2013, pr’loọng đong amoó Lê Thị Thôn ơy choom t’bil lơi đharựt. Lâng đợ zên pay pa chô nhâm mâng k’nặ 200 ức đồng coh zập c’moo, pr’loọng đong amoó vêy pr’đơợ k’rang đoọng ha 3 p’nong k’coon học đại học lâng vêy p’xoọng rau cha, rau đớc. Ta luôn coh bấc c’moo, amoó vêy ta moon năc Pân đil bhrợ cha choom:

“Bêl b’băn, ch’choh liêm choom, pr’ăt tr’mông pr’loọng đong công z’zăng lâh mơ. Coh cr’chăl ha y, azi t’bhlâng bhrợ t’bhưah bh’rợ b’băn ch’choh, pa bhlâng năc bh’rợ băn a ọc đoọng pa dưr pr’ăt tr’mông liêm choom lâh mơ”.

Ting cơnh amoó Hồ Thị Nga coh chr’val A Lưới 1: Bh’rợ bhrợ cha âng amoó Lê Thị Thôn năc rau xay p’căh cr’noọ t’bhlâng z’lâh zr’năh k’đhap, pa bhlâng choom đoọng apêê ađhi amoó coh zr’lụ da ding k’coong học tập, ting xay bhrợ. Căh muy bhrợ t’vaih cr’bhộ cr’van ha c’la đay, amoó Thôn dzợ t’bhlâng pa choom, prá xay kinh nghiệm, zooi apêê ađhi amoó tr’xăl ooy cr’noọ xa nay, bh’rợ tr’nêng đh’rưah z’lâh zr’năh k’đhap, t’bhlâng t’bil đharựt:

“Pr’loọng đong amoó Thôn năc pr’loọng đong liêm choom bhlâng coh bh’rợ bhrợ cha, ting pa dưr xa nay bh’rợ t’bil ha ul, pa xiêr đharựt đhị vel đong. Rơơm kiêng chính quyền t’bhlâng zooi k’rơ lâh mơ, bhrợ bâc lớp pa choom lâng g’luh lươt lêy bh’rợ bhrợ cha liêm choom đoọng đhanuôr ting lêy bhrợ”.

Chr’val A Lưới 1 vêy ta bhrợ t’vaih xang bêl pazum 4 chr’val năc Hồng Thuỷ, Hồng Vân, Trung Sơn lâng Hồng Kim âng chr’hoong A Lưới ty. Prang chr’val vêy lâh 12.000 cha năc manuyh, bâc bhlâng năc manuyh Tà Ôi, Cơ Tu, Vân Kiều. Ting cơnh t’cooh Hồ Văn Ngực, Trưởng phòng Kinh tế chr’val A Lưới 1, coh chr’val dzợ mơ 700 pr’loọng đong đharựt, đợ zên bơơn pay pa chô âng đhanuôr dzợ m’bứi. Coh cr’chăl ha y, chính quyền chr’val A Lưới 1 p’too pa choom đhanuôr pa dưr rau liêm choom âng vel đong đoọng pa dưr kinh tế. Coh đêêc, t’bhlâng choh pazêng rau pay chap’lêê cơnh: pih, cam, nhãn… lâng pazêng rau r’veh r’đoong, đh’rưah lâng b’băn. Đh’rưah lâng n’năc, vel đong t’bhlâng pay đoọng zên vặ, bhrợ pazêng lớp pa choom ooy kỹ thuât, pa dưr c’năl ch’choh, b’băn, zooi đhanuôr t’bhlâng pa dưr kinh tế, pa xiêr đharựt nhâm mâng. T’cooh Hồ Văn Ngực, Trưởng phòng Kinh tế chr’val A Lưới 1, thành phố Huế prá xay:

“Tơợ nâu cơy tước x’rịa c’moo, azi t’bhlâng pay đoọng zên vặ, lêy pay đợ bh’rợ bhrợ cha liêm choom cơnh: băn c’roóc, a ọc, choh tơơm pay cha p’lêê, pa liêm bhươn ch’choh… đoọng zooi đhanuôr pa dưr kinh tế, pa xiêr đharựt nhâm mâng”./.

Chị Lê Thị Thôn, người đứng thứ hai phía bên phải 

Dám nghĩ, dám làm, chị Lê Thị Thôn, dân tộc Pa Cô, ở thôn Đụt – Lê Triêng 2, xã A Lưới 1, thành phố Huế, đã đầu tư xây dựng mô hình kinh tế tổng hợp VACR (vườn, ao, chuồng, rừng) với thu nhập gần 200 triệu đồng mỗi năm. Chị trở thành một trong những tấm gương điển hình trong phong trào xóa đói giảm nghèo của địa phương.

Năm 1994, chị Lê Thị Thôn lập gia đình với 2 bàn tay trắng. Cuộc sống khốn khó khiến chị luôn trăn trở tìm cách thoát nghèo.

Năm 2010, chị bàn với chồng vay 10 triệu đồng từ Ngân hàng Chính sách xã hội để đào ao nuôi cá. Chị dành 5 triệu đồng đào ao, số còn lại mua giống cá trắm, chép, rô phi... về thả. Một năm sau, chị tiếp tục vay thêm vốn từ Hội Liên hiệp Phụ nữ thôn để  mua 2 cặp heo giống. Sau hơn 3 tháng nuôi, chị bán được hơn 6 triệu đồng. Số tiền này chị tiếp tục tái đầu tư, mở rộng quy mô chăn nuôi. Hiện, đàn heo của gia đình chị đã phát triển lên 25 con heo.

Mỗi quý, chị Thôn xuất bán 5 con heo, thu về hơn 20 triệu đồng. Còn với ao cá, nhờ tận dụng nguồn nước sạch từ khe suối và nguồn thức ăn sẵn có trong thiên nhiên mà chi phí nuôi giảm đáng kể. Mỗi năm, riêng mô hình này mang lại cho gia đình chị khoảng 70 triệu đồng. Ngoài chăn nuôi, chị còn trồng hơn 2 ha keo lai và cây màu thu thêm mỗi năm gần 60 triệu đồng.

Năm 2013 gia đình chị Lê Thị Thôn đã thoát nghèo. Với thu nhập ổn định gần 200 triệu đồng mỗi năm, gia đình chị có điều kiện tốt để chăm lo cho 3 con học đại học và có thêm của ăn, của để. Nhiều năm liền, chị được công nhận danh hiệu Phụ nữ phát triển kinh tế giỏi:

 “Khi chăn nuôi, trồng trọt phát triển được, kinh tế gia đình cũng khá giả hơn nhiều. Thời gian tới, tôi sẽ tiếp tục mở rộng mô hình trồng trọt, chăn nuôi, nhất là nuôi heo để kinh tế gia đình phát triển hơn tốt hơn”.

Theo chị Hồ Thị Nga ở xã A Lưới 1: Mô hình kinh tế tổng hợp của chị Lê Thị Thôn là minh chứng cho ý chí vươn lên vượt khó, rất đáng để chị em vùng cao học tập, làm theo. Không chỉ làm giàu cho bản thân, chị Thôn còn tích cực hướng dẫn, chia sẻ kinh nghiệm, giúp chị em thay đổi nếp nghĩ, cách làm cùng nhau vượt khó, vươn lên thoát nghèo:

 “Gia đình chị Thôn là hộ tiêu biểu trong phát triển kinh tế, góp phần thúc đẩy phong trào xóa đói giảm nghèo tại địa phương. Mong chính quyền quan tâm hỗ trợ hơn nữa, tổ chức nhiều lớp tập huấn và các chuyến tham quan mô hình tiêu biểu để người dân học tập và làm theo”.

Xã A Lưới 1 được hình thành sau khi sáp nhập 4 xã là Hồng Thủy, Hồng Vân, Trung Sơn và Hồng Kim của huyện A Lưới cũ. Toàn xã có hơn 12.000 người, chủ yếu là đồng bào Tà Ôi, Cơ Tu, Vân Kiều. Theo ông Hồ Văn Ngực, Trưởng phòng Kinh tế xã A Lưới 1, trên địa bàn xã hiện còn 700 hộ nghèo, thu nhập bình quân đầu người thấp. Trong thời gian tới, chính quyền xã A Lưới 1 định hướng cho bà con phát huy tiềm năng, thế mạnh của địa phương để phát triển kinh tế. Trong đó, tập trung trồng cây ăn quả như: bưởi, cam, nhãn… và các loại cây gia vị, kết hợp chăn nuôi. Cùng với đó, địa phương tiếp tục giải ngân vốn vay, mở các lớp tập huấn kỹ thuật, nâng cao kiến thức trồng trọt, chăn nuôi, hỗ trợ bà con vươn lên phát triển kinh tế, giảm nghèo bền vững. Ông Hồ Văn Ngực, Trưởng phòng Kinh tế xã A Lưới 1, thành phố Huế cho biết:

 “Từ nay đến cuối năm, chúng tôi sẽ tập trung giải ngân vốn vay, lựa chọn các mô hình có hiệu quả như: chăn nuôi bò, heo, trồng cây ăn quả, cải tạo vườn tạp… để giúp bà con phát triển kinh tế, giảm nghèo bền vững”./.